Combustibles reciclados

Resulta innegable que nos enfrontamos a un cambio de paradigma no ámbito da mobilidade. O modelo de combustibles baseados no monopolio técnico e económico dos recursos fósiles (sobre todo gasóleo e gasolina) presenta signos evidentes de esgotamento, e aparecen continuamente alternativas baseadas en fontes renovables, tecnoloxías máis eficientes e menos lesivas para o medio ambiente.

Coches eléctricos, biocombustibles, biometano etc., son, a pesar o enorme desenvolvemento pendente, realidades dende o punto de vista técnico e constituíronse en alternativas á mobilidade tradicional. É difícil predicir se no longo prazo asistiremos a un novo modelo copado por unha única tecnoloxía pero, no medio prazo, parece claro que veremos a convivencia de varias delas, debido a que presentan diferentes vantaxes e inconvenientes que as fan máis ou menos adecuadas para determinados usos.

Neste contexto, é destacable o interese que nos últimos anos suscitaron os combustibles reciclados; isto é, combustibles obtidos a partir de residuos de natureza orgánica. Aínda que esta definición engloba ao bioetanol e ao biodiésel, o maior potencial de crecemento preséntao o biometano, xa que os dous primeiros necesitan materias primas de maior calidade para a súa produción.

Pero, que é o biometano? En Europa son comúns as plantas de dixestión anaerobia, nas que a materia orgánica ferméntase en ausencia de osíxeno, obténdose biogás, que está composto en aproximadamente un 60% de metano e un 40% de dióxido de carbono. Un gas destas características ten un poder calorífico interesante que se aproveitou tradicionalmente na obtención de calor e/ou electricidade, pero insuficiente para alimentar un vehículo de prestacións medias. Para que o biogás poida alcanzar unha concentración en metano do 95%, e denominarse así biometano, existen varias alternativas:

• Tecnoloxías que eliminan o CO₂ da corrente de biogás: membranas, stripping, etc.
• Metanación. Reformado do CO₂ con hidróxeno para transformalo en máis metano.

Cada unha destas alternativas presenta, evidentemente, posibilidades e matices distintos. A tendencia actual en upgrading, por exemplo, consiste en utilizar o CO₂ extraído como fonte de crecemento vexetal, ou ben como bloque químico para obter produtos de interese na industria (pinturas, alimentación, cosmética, medicina etc.).

No que se refire a mobilidade, o biometano pódese empregar en motores de combustión de forma análoga ao gas natural, polo que vehículos de todo tipo están xa presentes no mercado: Ford, Volvo, Volkswagen, Iveco ou Mercedes-Benz son algunhas das marcas que dispoñen de turismos, pero tamén vehículos de repartimento e camións. Mesmo se están desenvolvendo dende hai anos vehículos agrícolas adaptados.

Como en todo o referido á dixestión anaerobia, son os países nórdicos os que deron un salto máis importante no referente a biometano, tanto dende o punto de vista cuantitativo como cualitativo. Alemaña, Suecia e Suíza contan cunha rede de gasineras importante e unha implantación considerable, con experiencias comunitarias de gran interese en marcha, aínda que non exentas de contratempos, como no caso de Goteborg.

En calquera caso, o biometano como combustible vehicular é unha alternativa sólida e consolidada que conta con notables casos de éxito. Así o detectaron, por exemplo, importantes grupos empresariais do sector alimentario en Reino Unido. Coca Cola, Sainsbury ou Tesco dispoñen de plantas de xeración de biometano a partir dos seus propios residuos, combustible que utilizan nas súas frotas de vehículos. Desenvólvense así modelos de auténtica economía circular que, ademais do evidente impulso publicitario e a redución de emisións de GEI, reportan melloras significativas ás contas de resultados.

Pero tamén ao sur dos Pireneos atopamos proxectos de interese e claros avances neste sector. Ben coñecido é o caso da entulleira de Valdemingómez, en Madrid, proxecto pioneiro no noso país que xera biometano mediante o tratamento de ata 4.000 Nm³/h de biogás, que se xera a partir dos residuos municipais. O biometano emprégase de dúas formas diferentes; por unha banda inxéctase á rede de gas natural, e por outro destínase a fornecer combustible a 405 autobuses urbanos (25% da frota).

Outros proxectos desenvoltos nos últimos anos son os de obtención biometano a partir de biogás de entulleira en Vacarisses (Barcelona), ou de biogás de depuradora na EDAR de Murcia Este.

En Galicia atopamos proxectos moi interesantes como o que Energylab e Naturgy, leva a cabo na entulleira de Bens (A Coruña), que presta servizo a A Coruña, Arteixo, Cambre, Culleredo e Oleiros. O biometano que se produce destínase a un autobús urbano e a varios vehículos da propia instalación. Actualmente atópase nunha fase de avanzado desenvolvemento na cal participa Norvento.

Os combustibles reciclados, e especialmente o biometano, viñeron para quedar. A posibilidade de obter combustible a partir de residuos que presentan un custo de xestión elevado é un interesante acicate para as grandes industrias alimentarias e administracións públicas, aínda que queda claro que queda aínda un longo camiño por percorrer e que a súa implantación presenta retos considerables. Sexa como for, no medio prazo o biometano será un actor protagonista no ámbito da enerxía e do transporte se mantemos o obxectivo de ter unha economía descarbonizada no ano 2050.

Referencias

• The Coca-Cola Enterprises Biomethane Trial Report: descarga pdf
• O biometano: unha opción sostible para o transporte de mercancías alimentarias: descarga pdf